Φωτ.1 Ένα ωραία σμάρι, δηλαδή ένα ωραίο μελίσσι που έχασε ο μελισσοκόμος!!
«Η ζωή μας κύκλους κάνει…» (δημώδες). Κύκλους ναι, όχι σπείρες και όχι τον ίδιο (!) κύκλο. Μπορείτε να φανταστείτε τους κύκλους της παλιάς ελληνικής Ολυμπιακής (του Ωνάση!), ή τους κύκλους που κάνουν κάποια προγράμματα προστασίας της οθόνης του υπολογιστή, για τους νεότερους.Ένα από τα ωραία πράγματα που σε αναγκάζει να κάνεις π επιμέλεια μίας σταθερής στήλης στο περιοδικό μας, είναι η αναδρομή σ’ αυτά που έχεις γράψει τα παλαιότερα χρόνια. Ανατρέχοντας λοιπόν στο αντίστοιχο δίμηνο του 2007 (!) βρήκα πολλές ομοιότητες με τη φετινή χρονιά. Τότε, όπως και τώρα, οι διαφοροποιήσεις μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ελλάδας, ήταν ιδιαίτερα εμφανείς από τπν αρχή της άνοι- ξης.Έτσι και τώρα, ενώ στη νότια Ελλάδα το δίμηνο αυτό προΒλέ- πεται ιδιαίτερα δραστήριο, στην Βόρεια Ελλάδα τα πράγματα Βαίνουν πιο ομαλά. Συγκεκριμένα ο ήπιος χειμώνας αλλά και η ήπια άνοιξη στα νότια έδωσαν τη δυνατότητα στα μελίσσια να αναπτυχθούν γρήγορα, αλλά και στις ανθοφορίες να είναι γενικά πρώιμες. 0 μεγάλος κίνδυνος λοιπόν που έχουν να αντιμετωπίσουν οι μελισσοκόμοι, ιδιαίτερα με τις ψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν τις μέρες που γράφεται αυτό το άρθρο (αρχές Απρίλη], είναι ένα μεγάλο «κενό» ανθοφορίας κατά τον Μάιο, το οποίο θα αναγκάσει τα δυνατά, ιδιαίτερα, μελίσσια να μειώσουν τον ρυθμό ανάπτυξής τους, να καταναλώσουν τις αποθηκευμένες τροφές τους και να «τεμπελιάσουν». Σ’ αυτή την περίπτωση οι μελισ- σοκόμοι που εκμεταλλεύονται το έλατο ή/και το θυμάρι, θα έχουννα αντιμετωπίσουν ράθυμα μελίσσια, χωρίς διάθεση για δουλειά.
Αντίθετα στη Β. Ελλάδα τα πράγματα είναι πιο φυσιολογικά. Τα μελίσσια αναπτύσσονται αυτή τπν περίοδο κανονικά, αφού από τον Φεβρουάριο οι κλιματολογικές συνθήκες διατηρήθηκαν σχεδόν σταθερά ανοιξιάτικες, με ικανές έως πολλές βροχές και θερμοκρασίες μεταξύ 8°-15°C. Ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες του πρώτου δεκαημέρου του Απριλίου, έδωσαν τη δυνατότητα ακό-μη και στα αδύνατα μελίσσια ή παραφυάδες να αναπτυχθούν ικανοποιητικά.
θα μπορούσαμε να «προβάλλουμε» αυτή τπ διαφοροποίηση, αλλά και την πορεία άνθισης των ανοιξιάτικων ανθοφοριών στον βροχομετρικό χάρτη της Ελλάδας τον Φεβρουάριο. Εκεί λοιπόν βλέπουμε ότι άλλες περιοχές «πνίγηκαν» ενώ άλλες περιοχές «δίψασαν». Για παράδειγμα στην Δ. Ελλάδα στο Βουλγαρέλι Άρτας έβρεχε τις 17 από τις 29 ημέρες του Φεβρουάριου ρίχνοντας συνολικά 500mm βροχής, ενώ λίγο πιο κάτω στο Άργος, το σύνολο της βροχής ήταν μόλις Δ mm.
Στην Εύβοια, στην Στενή, η βροχή έφτασε στα 203 mm, ενώ στη Ρόδο, στονΈμπωνα, επίσης πευκόφυτη περιοχή, έβρεξε 29 mm. Στο Μυρίκη- Ευρυτανία έριξε 140 mm, στο Περτούλι – Τρίκαλα 185 mm, ενώ στην Βυτίνα – Αρκαδία η βροχή δεν ξεπέρα- σε τα 50 mm. Στους Μολάους Λακωνίας η βροχή τον Φεβρουάριο έφτασε μόλις τα 9 mm, ενώ στην Νάξο στην Μ. Βίγλα (νότια) τα 40 mm.
Εάν προσέξατε τα παραδείγματα, που αναφέρονται, συνδέονται και με κάποια βασική μελιτοφορία, πορτοκάλι, έλατο, πεύκο, θυμάρι. Με τις γνώσεις που έχουμε μέχρι στιγμής αποκτήσει, ξέρουμε ότι ο Φεβρουάριος είναι ιδιαίτερα σημαντικός μήνας για την μελιτοέκκριση του πεύκου και του ελάτου. Παρακολουθώντας λοιπόν επί σειρά ετών τις κλιματολογικές συνθήκες και συνδυάζοντας τον βιολογικό κύκλο και την μελιτοέκκρισή των μελι- τογόνων εντόμων, θα μπορούσαμε να πούμε, όπως και είπαμε, ότι η ανοιξιάτικη μελιτοέκκριση του πεύκου θα τελειώσει νωρίς, ή ότι τα πράγματα είναι δύσκολα για τα έλατα του Μαινάλου, καθώς αντιμετωπίζουν επί σειρά ετών έλλειψη βροχών και χιονιού. Εάν αντίστοιχα η δουλειά που γίνεται τα τελευταία χρόνια με τα μελιτογόνα έντομα, γινόταν και με ανθοφορίες, όπως το θυμάρι (παράγοντες που επηρεάζουν τπν νεκταροέκκρισή του), θα μπορούσαμε να πούμε πολλά, να είχαμε πρόγνωση, ΕΑΝ συνεργαζόμασταν, ΕΑΝ έλειπαν τα πισώπλατα μαχαιρώματα, ΕΑΝ έλειπε η ημιμάθεια, ο ωχαδελφισμός, π εστίαση στο ατομικό συμφέρον, κι’ άλλα, κι’ άλλα…
Προς το παρόν όμως ας δούμε τις συνθήκες που θα επικρατήσουν στις ζώνες εκμετάλλευσης των μελισσιών, λίγο πιο συ-γκεκριμένα.
1η ζώνη
Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Κρήτη, νησιά του Ιονίου καθώς και τα δυτικά παράλια της Ηπειρωτικής Ελλάδας νότια του Μεσολογγίου
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πορεία των μελισσιών αυτών των περιοχών, τα οποία ήταν δραστήρια το προηγούμενο διάστημα, διατηρώντας το γόνο και τον πληθυσμό τους, ενώ οι βροχές και οι διακύμανση των θερμοκρασιών απέτρεψαν την πολύ πρόωρη ανάπτυξή τους.
Έτσι, οι ανθοφορίες κρατούν δίνοντας στα μελίσσια τη δυνατότητα να αναπτύξουν τον γόνο τους, να ανανεώσουν τις κηρήθρες τους (πρέπει ο μελισσοκόμος πάντα να τους δίνει αυτή την δυνατότητα) και να συλλέξουν και μέλια, στις περισσότερες περιοχές. Τώρα όμως που γράφεται αυτό το άρθρο ο μεγάλος κίνδυνος είναι η σμηνουργία.
Η σμηνουργία, όπως ξέρουν όλοι οι μελισσοκόμοι, αποτελεί την αναπαραγωγή του μελισσιού. Είναι λοιπόν απαραίτητο τα με-λίσσια να έχουν το ένστικτο της αναπαραγωγής, αλλιώς θα καταντήσουν σαν μερικά νέα ζευγάρια που κάθονται στην παραλία σε ξαπλώστρα, πίνουν καφέ και παίζουν με τα κινητά τους.. .Όμως δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση αυτό το ένστικτο (στις μέλισσες αναφέρομαι…) να εκδηλωθεί μη ελεγχόμενα.
Η αλήθεια είναι ότι από το 1987 που εκδίδεται το περιοδικό μας πολλά άρθρα έχουν γραφεί για την σμηνουργία. Καθώς όμως η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης από την μια, ενώ από την άλλη νέες γνώσεις και νέοι μελισσοκόμοι εισέρχονται στον κλάδο, θα επαναλάβουμε όχι αρχές και αιτίες, αλλά την εικόνα που δημιουργούν στα μελίσσια και που φυσικά μπορεί να παρατηρήσει ο μελισσοκόμος, ώστε να ξέρει πότε πρέπει να παρέμβει.
Η σμηνουργία δεν είναι μία απόφαση που το μελίσσι παίρνει ξαφνικά, ένα πρωί. Η σμηνουργία είναι μία διαδικασία, μία απόφαση που προκύπτει μετά από αξιολόγηση μια σειράς δεδομένων. Το πρώτο δεδομένο είναι η αύξηση της θερμοκρασίας στη γονοφωλιά, λόγω έλλειψης χώρου, χώρου για τις μέλισσες για την ωοτοκία της βασίλισσας, για την αποθήκευση των τροφών. Αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας και ο συνωστισμός εξασθενεί την μυρωδιά της βασίλισσας και την κάνει σχεδόν «αόρατη».. Στην πορεία οι μέλισσες σταματούν να δουλεύουν και ψάχνουν το καταφύγιο όπου θα στήσουν την νέα φωλιά τους. Όμως το βασικό ερώτημα είναι: πόσο νωρίς ο μελισσοκόμος μπορεί να αντιλη- φθεί ότι το μελίσσι έχει μπει σε διαδικασία σμηνουργίας. Ποια είναι τα σημάδια (?).
Χρονικά μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο σημάδι είναι η μείωση των πτήσεων των μελισσών. Ιδιαίτερα την άνοιξη από πολύ νωρίς το πρωί, οι μέλισσες συνωστίζονται στην είσοδο της κυψέλης, άλλες για να βγουν κι άλλες για να μπουν. Όταν αυτό σταμα-τήσει και μπορείς να μετρήσεις τις μέλισσες που μπαινοβγαίνουν σε μια κυψέλη, τότε κάτι συμβαίνει, όχι για καλό.
Εάν ο μελισσοκόμος επιθεωρήσει το μελίσσι του εκείνη την στιγμή, θα δει ένα δυνατό, «ζεστό» μελίσσι με τροφές και ωραίους γό-νους. Εάν αφιερώσει λίγο χρόνο παραπάνω και μπορέσει να εντοπίσει την βασίλισσα, θα δει ότι αυτή έχει χάσει την «βασιλική» ηρε-μία της, οι κινήσεις της έχουν γίνει πιο γρήγορες, κάποιες φορές ένα αυγό γλιστρά από την κοιλιά της επάνω στο πλαίσιο, χωρίς καμία φροντίδα και ελπίδα επιβίωσης, ενώ οι μέλισσες που την περιστοιχίζουν μοιάζουν περισσότερο με ερινύες παρά με θεραπαι-νίδες. Της φέρονται εχθρικά, την κυνηγούν, την δαγκώνουν. Πλέον το μελίσσι αυτό έχει πάρει την απόφαση να σμηνουργήσει και καθώς το πρώτο σμάρι θα φύγει με αυτήν την βασίλισσα, αυτή θα πρέπει να «αδυνατίσει», να ξαναθυμηθεί τα νιάτα της, τότε που πε- τούσε μακριά από το σπίτι της γυρεύοντας «ταίρι» …
Αφού λοιπόν η Βασίλισσα σταματά την ωοτοκία, προσπαθώντας να «αδυνατίσει», το επόμενο -και πιο σημαντικό- σημάδι που πρέπει να κάνει τον μελισσοκόμο να δράσει πια, πριν χάσει τα μελίσσια του, είναι η ύπαρξη στο μελίσσι σχεδόν αποκλειστικά σφραγισμένου γόνου. Σε ένα μελίσσι, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, η αναλογία σφραγισμένου/ανοιχτού γόνου είναι 50:50. Στο συγκεκριμένο μελίσσι, που αναφέρεται παραπάνω η αναλογία γίνεται 80:10 ή και 90:10.Ήδη έχουν αρχίσει οι μέλισσες και διαμορφώνουν τα Βασιλικά κελιά σμηνουργίας, στα οποία θα αναγκάσουν την Βασίλισσα να ωοτοκήσει, όμως αυτά δεν είναι εύκολο να τα αντιληφθεί ο μελισσοκόμος.
Αυτή η χρονική στιγμή είναι η πιο κρίσιμη στην εκμετάλλευση και αντιμετώπιση της σμηνουργίας. Και οι εναλ\ακτικές είναι πολλές, ανάλογα με το μέγεθος της μελισσοκομικής μονάδας, τον προγραμματισμό της μελισσοκομικής χρονιάς, τις γνώσεις και επιδιώξεις του μελισσοκόμου, και άλλα.
Δύο παραδείγματα μόνο θα δώσουμε, χαρακτηριστικά της ελάχιστης και της μέγιστης διαχείρισης των μελισσιών.
Α. Δημιουργία παραφυάδων:
Ο μελισσοκόμος, που δεν είναι εξοικειωμένος ή δεν έχει χρόνο, μπορεί απλά να αφαιρέσει από το μελίσσι που πρόκειται να σμηνουργήσει 3-5 πλαίσια μαζί με τον πληθυσμό τους, δημιουργώντας μία παραφυάδα. Ουσιαστικά επεμβαίνει και κάνει ο ίδιος την σμηνουργία, δημιουργώντας ένα σμάρι, ένα ορφανό όμως στην περίπτωση αυτή μελίσσι, που θα εκθρέψει μόνο του νέα βασίλισσα και θα γίνει ένα καινούργιο μελίσσι. Τα πλαίσια που αφαι- ρούνται είναι 2 πλαίσια σφραγισμένου γόνου, 1 πλαίσιο ανοιχτού γόνου, με μικρής ηλικίας προνύμφες, από όπου θα εκτραφεί η νέα βασίλισσα, και δύο πλαίσια με τροφές, μέλι και γύρη.
Τα πλαίσια που απομακρύνονται από το «μητρικό» μελίσσι αντικαθίστανται με αυρματωμένα με φύλλα κηρήθρας πλαίσια.
ΠΡΟΣΟΧΗ; στην συγκεκριμένη περίπτωση τα πλαίσια πρέπει να «σπάσουν» την γονοφωλιά, να τοποθετηθούν δηλαδή ανάμεσα σε πλαίσια με σφραγισμένο γόνο. Μ1 αυτό τον τρόπο εκεί που οι μέλισσες, σαν καλές νοικοκυρές, έβλεπαν ότι είχαν τακτοποιήσει το σπίτι τους, οπότε μπορούσαν να φύγουν, ξαφνικά το βλέπουν ανακατωμένο, αλλού άδεια πλαίσια, αλλού γεμάτα. Σαν καλές λοιπόν νοικοκυρές (…) μπαίνουν στη διαδικασία να το συγυρίσουν, να χτίσουν και να γεννήσουν τα άδεια πλαίσια. Στην πορεία μάλιστα ξεχνούν – συνήθως – ότι ήθελαν να «βγουν» ή ο χρόνος έχει περάσει και δεν υπάρχουν πια οι συνθήκες.
Β. Δημιουργία υελισσιών υε δύο βασίλισσες:
Το σύστημα αυτό στις περιοχές της ζώνης στην οποία αναφερόμαστε θα μπορούσε ή έπρεπε να έχει ξεκινήσει περί τα τέλη Μαρτίου ή αρχές Απριλίου. Με την άνοδο των θερμοκρασιών τον Απρίλη, όταν θα διαβάζεται αυτό το άρθρο, τα μελίσσια θα σμη- νουργούν. Παρ’ όλα αυτά το περιγράφουμε εδώ γιατί δεν έχουν όλα τα μελίσσια την ίδια ανάπτυξη, αλλά κυρίως γιατί θα Βοηθήσει, ακόμη και τώρα, μελίσσια τα οποία δεν αναπτύχθηκαν καλά, να εκμεταλλευτούν το θυμάρι. Και το μυαλό μας φυσικά είναι στο «μέλλον», στο θυμάρι, γιατί εάν συνεχίσει η ανοβρία, τα πράγματα θα είναι δύσκολα…
Όπως φαίνεται λοιπόν στο Σχ.1 απομονώνεται ο πρώτος από τον δεύτερο όροφο με σήτα αερισμού και δημιουργείται δεύτερη είσοδος στον δεύτερο όροφο. Σ’ αυτόν μεταφέρεται π παλαιά βασίλισσα και ο ανοικτός γόνος, ενώ στον πρώτο όροφο τοποθετείται ένα πλαίσιο γόνου με προνύμφες 1-2 ημερών και σχεδόν όλος ο σφραγισμένος γόνος. Τα πλαίσια της γύρης και του μελιού μοιράζονται, ενώ ο όροφος με την βασίλισσα συμπληρώνεται με φύλλα κηρήθρας και τροφοδοτείται, καλύτερα με σιρόπι ζάχα- ρης,Ύστερα από δύο περίπου ημέρες και αφού στον πρώτο όροφο έχουν παρουσιαστεί Βασιλικά κελιά, η σήτα αερισμού αντικα-θίσταται από διπλό Βασιλικό διάφραγμα. Το μελίσσι πλέον αρχίζει και δουλεύει και στους δύο ορόφους και δεν ενοχλείται πλέον, έως ότου μια νέα βασίλισσα στον πρώτο όροφο, ολοκληρώσε. την εξέλιξή της, συζευχθεί και αρχίσει να ωοτοκεί.
Εναλλακτικά θα μπορούσε ο μελισσοκόμος να συνδυάσει αυτή ■ την μέθοδο με Βασιλοτροφία, ώστε στο ορφανό μελίσσι να τοπο-θετήσει ώριμο Βασιλικό κελί. Αυτό θα έκανε πολύ πιο σύντομη την διαδικασία, ώστε το μελίσσι να προλάβει να αναπτυχθεί πιο : γρήγορα και πιο καλά.
Καθώς το διώροφο μελίσσι συνεχίζει να συλλέγει κανονικά κα. πλέον να εκμεταλλεύεται την ωοτοκία δύο βασιλισσών, σύντομο θα χρειαστεί χώρος, οπότε και τοποθετείται ένα νέο πάτωμα ανάμεσα στους δύο ορόφους. Για τις ελληνικές συνθήκες το μελίσσι θα αποδώσει καλύτερα εάν αυτό το τρίτο πάτωμα είναι ρηχό.
Αυτό το μελίσσι αναπτύσσει μεγάλους πληθυσμούς, καθώς j δύο βασίλισσες στον ίδιο χώρο, ωοτοκούν πιο εντατικά και έτσ. μπαίνονταςτο 2° 1 δνθήμερο του Μάίου, η παλαιά Βασίλισσα απο- j μακρύνεται με 4-5 πλαίσια ή θανατώνεται, γίνεται ανακατανομή των πλαισίων, ώστε ο ανοιχτός γόνος να συγκεντρωθεί στον 1° όροφο και ο μελισσοκόμος έχει εκμεταλλευτεί το ένστικτο της 1 σμηνουργίας, δεν έχει χάσει πληθυσμό, έχει μία καινούργια Βασίλισσα και ένα πολυπληθές μελίσσι έτοιμο να του συλλέξει μέλι.
Σχήμα1. Δημιουργία Βασιλισσών με δύο βασίλισσες
2η ζώνη
Στερεά, Αττική και Πελοπόννησος, εκτός των δυτικών παραλίων της και τα νησιά του Αν. Αιγαίου
Ένα χαρακτηριστικό της φετινής χρονιάς, που θα επηρεάσει τους μελισσοκόμους των περιοχών που εκμεταλλεύονται τις μελιτοεκκρίσεις του πεύκου, ήταν η γρήγορη ολοκλήρωση του Βιολογικού κύκλου του «εργάτη», Marchaiina hellenica. To MarchahnaXοιπόν μπήκε στη φάση της τελευταίας του έκδυσης, με την οποία και ενηλικιώνεται, γίνεται ακμαίο, μετά το 1° δεκα-ήμερο του Μαρτίου, δίνοντάς μας να καταλάβουμε ότι η ανοιξιάτικη περίοδος μελιτοέκκρισης θα είναι σύντομη, όπερ και εγένε- το. Βέβαια αν και σύντομη η μελιτοέκκριση του πεύκου, έδωσε το πρώτο μέλι της χρονιάς στους μελισσοκόμους που είχαν μελίσσια κοντά στα πεύκα ή που μετέφεραν εκεί στις αρχές Απριλίου δυνατά μελίσσια. Είναι δεδομένο ότι σε μία καλή μελιτοέκκρι- ση του πεύκου και με δυνατά μελίσσια, ένα δεκαήμερο ή δεκα-πενθήμερο, είναι ικανός χρόνος να δώσει καλό μέλι.
Επίσης, οι ενδείξεις για την νεκταροέκκριση της πορτοκαλιάς, όταν το άρθρο γραφόταν, ήταν αμφίσημες και πρώιμες. Η πορτο-καλιά στον Νομό της Αργολίδας είχε ξεκινήσει στις αρχές Απρίλη (οι πρώιμες), και οι μέλισσες σε κάποιες περιοχές δούλευαν σε κάποιες άλλες όμως όχι. Προβληματισμός υπήρχε γιατί η περιοχή δέχθηκε, όπως αναφέρεται και παραπάνω, πολύ λίγη βροχή κατά τον χειμώνα, αλλά και γιατί οι θερμοκρασίες στα μέσα Απριλίου, σκαρφάλωναν επικίνδυνα.Έτσι δεν θα μπορούσαμε να έχουμε μία εικόνα για τπν πορεία.Ότι κι αν συνέβη, τώρα το βλέμμα μας είναι στο καλοκαίρι και στην ανθοφορία του θυμαριού ή την μελιτοέκκριση του ελάτου.
Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στις περιοχές αυτής της ζώνης και της προηγούμενης είναι ότι οι μελισσοκόμοι εδώ έχουν περισσότερες εναλλακτικές, όσον αφορά στις ανθοφορίες.Έτσι το κενό ανθοφορίας που θα αντιμετωπίσουν οι μελισσοκόμοι των νησιών, εδώ μπορεί να ξεπεραστεί με μία μεταφορά, ή σε αρκετές περιοχές δεν υφίσταται. Υπάρχει όμως και ένα κρίσιμο σημείο. Όταν έχεις στη διάθεσή σου αρκετές ανθοφορίες, θα πρέπει να κάνεις και καλύτερο προγραμματισμό και η επιτυχία σου εξαρτάται από τους σωστούς συνδυασμούς.
Στην μελιτοέκκριση του ελάτου αναφέρεται και το ειδικό θέμα μας. Παραθέτουμε ξανά το παραπάνω σχήμα (Σχ. 2), που αφορά στους παράγοντες που επηρεάζουν, αφ’ ενός την μελιτοέκκριση του ελάτου, αφ’ ετέρου την παραγωγή μελιού. Γιατί είναι σίγουρο ότι αυτά τα δύο δεν ταυτίζονται.
Μπορεί η περιοχή που έχουμε τα μελίσσια να έχει πολλά με- λιτογόνα έντομα, τα οποία μπορεί να παράγουν μελίτωμα ή μπορεί και όχι. Μπορεί μελίτωμα να παράγεται, να το βλέπουμε επάνω στα δέντρα, αλλά όχι μέσα στα μελίσσια. Μπορεί τα μελίσσια μας να κερδίζουν Βάρος κάθε ημέρα, αλλά τα μελίσσια του γείτονα όχι.
Όσο πληθαίνουν οι γνώσεις μας για το σύστημα δέντρο – μελι- τογόνο έντομο -μελίσσι – μελισσοκόμος- μέλι, τόσο αναδεικνύ- εται η σύνδεση και η σημασία στο τελικό αποτέλεσμα όλων των στοιχείων.
Το σίγουρο είναι ότι η απολυτότητα της άποψης πετρέλαιο = μέλι τίθεται σε σοβαρή αμφισβήτηση, Αναδεικνύεται η σημασία του εγκλιματισμού των μελισσιών στην εκμετάλλευση ιδιαίτερα της μελιτοέκκρισης του ελάτου. Μελίσσια τα οποία μένουν σε μία περιοχή για ικανό χρονικό διάστημα έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις ιδιαίτερες συνθήκεςτων Βουνών (μεγαλύτερες θερμοκρασιακές διαφορές ημέρας – νύχτας, λιγότερες ώρες δουλειάς) όπως επίσης έχουν την δυνατότητα να εξερευνήσουν καλύτερα την περιοχή τους και να βρουν τα δέντρα που παράγουν περισσότερο (περιορισμένη ακτίνα «βόσκησης» κατά περίπτωση…). Και επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό, μελίσσια που ανεβαίνουν μικρά στα Βουνά (με λιγότερα από 12 πλαίσια γόνου] δεν έχουν σχεδόν καμία ελπίδα να ζήσουν καλά και να παράγουν μέλι, παρά σε ελάχιστες και πολύ ιδιαίτερες συνθήκες και χρονιές.
Όσοι λοιπόν μελισσοκόμοι σκοπεύουν να «ανεβάσουν» μελίσσια στο έλατο ας φροντίσουν να μεταφέρουν μελίσσια οργανωμέ-να, δυνατά, με τροφές και νέους πληθυσμούς.
Καθώς, όπως αναφέρεται, η δύναμη του μελισσιού παίζει καθοριστικό ρόλο στην παραγωγή μελιού στα έλατα, ο μελισσοκό- μος μπορεί τον Μάιο να κάνει συνενώσεις και να μεταφέρει στα έλατα δυνατά μελίσσια.
Σχήμα 2: Παράγοντες που επηρεάζουν την μελιτοέκκριση του ελάτου και παράγοντες που επηρρεάζουν την παραγωγή μελιού.
3η ζώνη
Ήπειρος, Θεσσαλία, Μακεδονία και Θράκη
Για τα μελίσσια των περιοχών αυτών, η χρονιά ήταν μάλλον πιο φυσιολογική. Αναπτύχθηκαν με φυσιολογικούς ρυθμούς και καλά, αφού οι ανοιξιάτικες ανθοφορίες ευνοήθηκαν από τις βροχές του Φεβρουάριου. Ταλαιπωρήθηκαν Βέβαια από τις βροχές του Μαρτίου, που δεν άφησαν τις μέλισσες να δουλέψουν, όσο καλά θα μπορούσαν, αλλά η αύξηση της θερμοκρασίας και η διακοπή των βροχών προς το τέλος του μήνα τους έδωσε την δυνατότητα να αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η εκμετάλλευση της ανοιξιάτικης μελιτοέκκρισης του πεύκου δεν ήταν δυνατή, κάτι όμως που δεν είναι περίεργο για την Β. Ελλάδα.
Το δίμηνο Μαΐου – Ιουνίου χαρακτηρίζεται ακόμη στη Βόρεια Ελλάδα ως άνοιξη, ή καλύτερα όψιμη άνοιξη, ενώ για τις περιοχέςτης νότιας Ελλάδας καλοκαίρι ή τουλάχιστον πρώιμο καλοκαίρι.
Έτσι λοιπόν κατά τον Μάιο ο μελισσοκόμος των περιοχών της συγκεκριμένης ζώνης μπορεί να κάνει συλλογή γύρης, παραγωγή Βασιλικού πολτού, όπως επίσης ακόμη και παραγωγή βασιλισσών και παραφυάδων.
Ιδιαίτερα η συλλογή γύρης θα πρέπει να ενταχθεί στους συνήθεις χειρισμούς του μελισσοκόμου. Ιδιαίτερα αυτού που θέλει να εκμεταλλευτεί τη μελιτοέκκριση του πεύκου, αλλά και να ξεχειμωνιάσει καλά μελίσσια. Δεν υπάρχει κανένα προϊόν ή άλλη τροφή που μπορεί να αντικαταστήσει την γύρη. Ανθοφορίες που βοηθούν πολύ προς αυτή την κατεύθυνση είναι ο αγριόβικος, η λα- δανιά, οι ακακίες, η φακελωτή και το κυριότερο ίσως, αργότερα προς τον Ιούνιο, το παλιούρι, από το οποίο ο μελισσοκόμος μπορεί να πάρει και μία καλή παραγωγή μελιού.
Ανθοφορίες υπάρχουν πολλές, αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση ισχύει το «μην κάνετε Βόλτες τα μελίσσια σας». Τα μειονεκτήματα που έχουν οι πολλές μεταφορές πολλά, και για τα μελίσσια και για τον μελισσοκόμο:
• κοστίζουν σε χρήμα και μεγαλώνουν την επικινδυνότητα για ατυχήματα
• μέλισσες χάνονται και από εκεί που φεύγουν και εκεί που πάνε
• μέλισσες και γόνος χάνεται κατά την μεταφορά, λόγω αναστάτωσης και αύξησης της θερμοκρασίας στην κυψέλη
• τα μελίσσια πρέπει να έχουν χρόνο να «μάθουν» και να «μυρίσουν» τον τόπο τους, για να μπορέσουν να είναι παραγωγικές Τα μόνα πλεονεκτήματα που έχουν οι πολλές μεταφορές είναι,
ότι δικαιολογούν τους μελισσοκόμους, που το έχουν ανάγκη, για την απουσία τους από το σπίτι (!!), και «ξεφορτώνουν» σε ένα ποσοστό, τα μελίσσια που μετακινούνται με πυθμένα-σήτα από θαρρόα.
Οι κυριότεροι άξονες, στους οποίος κινείται ο μελισσοκόμος των περιοχών αυτών είναι το Βαμβάκι και το πεύκο. Και στις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να δημιουργήσει (Βαμβάκι) ή να διατηρήσει (πεύκο) δυνατά μελίσσια, γι’ αυτό και οι εργασίες αυτού του διμήνου είναι σημαντικές.
Μπορούμε να ξεχωρίσουμε εδώ δύο περιπτώσεις μελισσιών που χρειάζονται προσοχή:
α) μελίσσια σε περιοχές όψιμες ή μελίσσια που ξεχειμώνιασαν πολύ μικρά και πρέπει να προετοιμαστούν ώστε να εκμεταλλευτούν την ανθοφορία του Βαμβακιού.
Β) Μελίσσια των οποίων ο στόχος είναι η μελιτοέκκριση πεύκου.
Σε κάθε περίπτωση τα μελίσσια αυτά μετά το δεύτερο δεκαπε. θήμερο του Απριλίου έχουν πια αναπτυχθεί και ο μελισσοκόμ:»: θα πρέπει να μεριμνήσει και για την αντιμετώπιση της σμηνουργίας, αλλά και για τη διατήρηση της δυναμικότητάς τους.
Το γράφουμε και το ξαναγράφουμε αυτό για την διατήρηση της δυναμικότητας των μελισσών, αφ’ ενός γιατί είναι προϋπόθεση παραγωγής μελιού, αφ’ ετέρου γιατί υπάρχει η λανθασμένη άποψη στους μελισσοκόμους ότι, από την στιγμή που θα αναπτυχθούν τα μελίσσια αρκεί να έχεις χρήμα, να ταΐζεις, για να:: διατηρήσεις δυνατά μέχρι την ανθοφορία.Όμως αυτό είναι λάθοε και δεν ισχύει για όλα τα ζωντανά.Όταν ένας άνθρωπος, μετά από προσπάθεια και δουλειά φτάσει σε μία θέση- κατάσταση κι από εκεί και πέρα πληρώνεται χωρίς να έχει αντικείμενο ή ενδιαφέρον (ένας «κακός» δημόσιος λειτουργός ή ένας αγρότης που ζε: με επιδοτήσεις), θα γίνει μαλθακός, τεμπέλης στις πράξεις αλ και στα συναισθήματα, αναπαραγωγικός, καταθλιπτικός.Έτσι και ένα μελίσσι όταν συντηρείται με τροφοδότηση, θα πάψει να είναι δραστήριο, θα πάψει να λειτουργεί το ένστικτο της επιβίωσης, &: πάψει να ψάχνει. Σ’ αυτή την φάση όταν μεταφερθεί σε μία ανθοφορία ή μελιτοέκκριση, θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για δραστηριοποιηθεί, κι αυτό εφ’ όσον οι συνθήκες είναι ιδανικές. Εάν χρειάζεται κι όλας να ψάξει για να βρει, «ζήσε Μάη μου νο φας τριφύλλι» (δημώδες).
θα πρέπειλοιπόννα κρατάμετα μελίσσια μας ενεργά. Αφαιρώ- ντας ίσως πλαίσια, σπάζοντας τη γονοφωλιά, ώστε να χρειάζετα να την ξαναφτιάξουν, δίνοντάςτους κάθε φορά στόχο.
Η πρακτική αυτή έχει ως πλεονεκτήματα την καλύτερη αντιμετώπιση των δυσμενών συνθηκών, όπως έλλειψη ή συντόμευσΓ ανθοφοριών, άστατες κλιματολογικές συνθήκες, σύντομη κύριο ανθοφορία. Στο μελισσοκόμο δίνει την ευχέρεια να αλλάζει πιο εύκολα στόχο στην εκμετάλλευσή του και να αντιμετωπίζει καλύτερα αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες.
Το μειονέκτημα που παρουσιάζει αυτός ο τρόπος άσκησης τη; μελισσοκομίας είναι ότι θέλει ΔΟΥΛΕΙΑ…
ΠΗΓΗ: ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΜΑΙΟΥ – ΙΟΥΝΙΟΥ