Πασχάλης Χαριζάνης
Γεωποικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
VII. Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ
Ένα μελίσσι δε δέχεται ξένη βασίλισσα. Μόλις Βρεθεί μια βασίλισσα σε άλλη κυψέλη, αρκετές μέλισσες, κυρίως ηλικιωμένες, μαζεύονται πάνω της την «κουΒαριάζουν», και αρχίζουν να τραβούν τα φτερά και τα πόδια της και την κεντρίζουν.
Η εισαγωγή μιας νέας βασίλισσας σε ορφανό μελίσσι ή σε μελίσσι που έχει γερασμένη Βασίλισσα είναι σημαντική επέμβαση που κάθε μελισσοκόμος πρέπει να είναι σε θέση να την κάνει σωστά. Είναι πολύ κρίμα κατά την εισαγωγή να χάνουμε μια άριστη Βασίλισσα, που χρειάσθηκε πολύ κόπο να την εκθρέψουμε.
Α. Για να είναι επιτυχής η εισαγωγή θα πρέπει να προσέξουμε μερικούς παράγοντες όπως:
1. Την ορφάνια
Το μελίσσι υποδοχής πρέπει να είναι ορφανό είτε γιατί έχασε τυχαία τη βασίλισσά του είτε επειδή την αφαίρεσε ο ίδιος ο μελισσοκόμος. Ορφανεύουμε το μελίσσι 2 έως 24 ώρες πριν από την τοποθέτηση της νέας βασίλισσας.
2. Την ανθοφορία
Κατά τη διάρκεια καλής ανθοφορίας, σχεδόν κάθε μέθοδος εισαγωγής είναι επιτυχής, ενώ κατά τη διάρκεια έλλειψης ανθοφορίας οι περισσότερες μέθοδοι μπορεί να αποτύ- χουν εύκολα.
3. Την κατάσταση των εργατριών
Οι εργάτριες πρέπει να είναι «δεκτικές» κατά τη διάρκεια εισαγωγής της βασίλισσας και αυτό συμβαίνει όταν οι εργάτριες είναι νεαρές (παραμάνες εργάτριες).
4. Την παρουσία Βασιλικών κελλιών
Το μελίσσι υποδοχής να μην έχει βασιλικά κελλιά.
5. Τη δύναμη του μελισσιού
Το μελίσσι υποδοχής να μην είναι πολύ δυνατό.
6. Την προστασία σε κλουΒάκι
Η βασίλισσα να εισάγεται προστατευμένη σε κλουΒάκι.
7. Την αποφυγή λεηλασίας.
Μάιος – Ιούνιος 2016
Β. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ
1. ΚλουΒάκι αποστολής-εισαγωγής
Ονομάζεται κλουΒάκι αποστολής-εισαγωγής γιατί στο ίδιο κλουΒάκι οι βασίλισσες αποστέλλονται σε άλλες περιοχές καθώς πραγματοποιείται και η εισαγωγή. Μετά το ορφάνεμα και πριν από την τοποθέτηση της νέας βασίλισσας, από το κλου- Βάκι αφαιρούνται οι συνοδοί εργάτριες. Τοποθετούμε το κλου- Βάκι οριζόντια ή κατακόρυφα ανάμεσα σε πλαίσια που περιέχουν γόνο, προσέχοντας, ώστε η μεριά του κλωβού που έχει την σήτα να είναι ελεύθερη και όχι καλυμμένη (μπλοκαρισμέ- νη) από κηρήθρα ή ξύλο του πλαισίου (Εικ. 46).
Σε μία με δύο ημέρες οι εργάτριες του μελισσιού θα καταναλώσουν το ζαχαροζύμαρο και θα εξέλθει η βασίλισσα. Μέσα στο χρόνο αυτό η βασίλισσα θα αποκτήσει την ίδια μυρωδιά με το μελίσσι και έτσι θα γίνει δεκτή. Σε μια εβδομάδα επιθεωρούμε το μελίσσι, για να ελέγξουμε αν η νέα βασίλισσα ωοτοκεί κανονικά. Αν η Βασίλισσα είναι ακόμη μέσα στο κλουΒάκι, την ελευθερώνουμε.
2. Συρμάτινο καρφωτό-κλουΒάκι
θεωρείται από τις καλύτερες μέθοδος που έχουν βρεθεί μέχρι τώρα για την εισαγωγή βασίλισσας σε κανονικά μελίσσια. Το κλουβί κατασκευάζεται από συρμάτινο πλέγμα που η διάμετρος των οπών του είναι περίπου 3 mm. Η πλευρά είναι τετράγωνη συνήθως 8 έως 10 cm, απ’ όλες τις πλευρές η σήτα είναι γυρισμένη σε ορθή γωνία και το γύρισμα έχει βάθος 2 cm περίπου. 0 σωλήνας μήκους περίπου 3 cm, είναι γεμάτος με ζαχαροζύμαρο (Εικ 47]. Το κλουβί αυτό είναι ανοιχτό από τη μία πλευρά και το καρφώνουμε επάνω στην κηρήθρα, αφού προηγουμένως τοποθετήσουμε μέσα τη Βασίλισσα μόνη της. Η κηρήθρα, πάνω στην οποία θα στερεώστερεώσουμε το συρμάτινο αυτό κλουβί, πρέπει να μπν έχει επάνω μέλιοσεςτου μελισσιού, να περιέχει άδεια κελλιά, εκκολαπτόμενο γόνο και μερικά κελλιά με ανοιχτό μέλι. Οι εργάτριες του μελισσιού ταΐζουν τη βασίλισσα ενώ ταυτόχρονα τρώνε το ζαχαροζύμαρο από τον σωλήνα και την απελευθερώνουν (Εικ. 48).
3. Μέθοδος του κυψελιδίου
Όταν έχουμε μία Βασίλισσα νέα σε παραφυάδα (ή κυψε- λίδιο) μπορεί να γίνει εισαγωγή τπς σε ορφανό μελίσσι. Είναι πολύ αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος εισαγωγής. Αφαιρούμε την παλιά βασίλισσα από το μελίσσι, τουλάχιστον μία ημέρα πριν. Πάνω στο κανονικό μελίσσι τοποθετούμε ένα κομμάτι εφημερίδας κι ένα άδειο πάτωμα. Μετά τοποθετούμε τα πλαίσια και τη βασίλισσα του κυψελιδίου στον επάνω όροφο. Είναι πολύ σημαντικό να τοποθετούμε το κυψε- λίδιο με τη νέα Βασίλισσα στο πάνω μέρος, γιατί έτσι οι εργάτριες του κανονικού μελισσιού δεν θα είναι υποχρεωμένες να περνούν ανάμεσα από τα πλαίσια, όπου βρίσκεται η νέα βασίλισσα. Σε 24 περίπου ώρες οι μέλισσες και των δύο πατωμάτων θα φάνε την εφημερίδα και έτσι θα ενωθούν ειρηνικά. Οι μέλισσες του κυψελιδίου παραμένουν με την καινούρια βασίλισσα και τπν προστατεύουν.
4. Άλλες μέθοδοι εισαγωγής
Υπάρχουν πολλές άλλοι μέθοδοι, απλοί ή πολύπλοκοι. Σε όλες τις μεθόδους θα πρέπει να αφαιρείται η παλιά βασίλισσα από το μελίσσι, α. Μέθοδος του σμήνους β. Μέθοδοςτηςμελισσοστεγανούςπλαισιοθήκης γ. Μέθοδος του δίσκου αερισμού δ. Μέθοδος του μελιού ε. Μέθοδος του αρώματος στ. Μέθοδος του καπνισμού κ.ά.
VIII. ΤΟ ΣΗΜΑΔΕΜΑ (ΜΑΡΚΑΡΙΣΜΑ) ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ
Το σημάδεμα (μαρκάρισμα) των βασιλισσών είναι πολύ εξυπηρετικό γιατί ο εντοπισμός της βασίλισσας μέσα στην κυψέλη είναι πολύ εύκολος και η παρακολούθηση της ηλικίας της βασίλισσας γίνεται με σιγουριά.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να σημαδέψουμε μία βασίλισσα. Το χρώμα που θα χρησιμοποιήσουμε πρέπει να στεγνώνει γρήγορα και να μην είναι τοξικό. Η βασίλισσα πιάνεται απαλά με το ένα χέρι από το θώρακα και με το άλλο χέρι γίνετα. Η τοποθέτηση του χρώματος προσεκτικά επάνω στο θώρακά της I (Εικ. 49). Κανονικά το χρώμα παραμένει επάνω στο θώρακα I για τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής της βασίλισσας. Μερικές φορές όμως ακόμη και το καλύτερο χρώμα μπορεί να βγει.
Για το σημάδεμα υπάρχει ο διεθνής κώδικας χρωμάτω που χρησιμοποιεί τα παρακάτω πέντε χρώματα (Εικ. 50 KC | 51):
Μπλε χρώμα για τα έτη που λήγουν σε 0 ή 5.
Άσπρο χρώμα για τα έτη που λήγουν σε 1 ή 6.
Κίτρινο χρώμα για τα έτη που λήγουν σε 2 ή 7.
Κόκκινο χρώμα για τα έτη που λήγουν σε 3 ή 8.
Πράσινο χρώμα για τα έτη που λήγουν σε 4 ή 9.
Ακόμη, χρησιμοποιούνται μικροί χρωματιστοί πλαστικό, δίσκοι με αριθμούς που εφαρμόζονται επάνω στο θώρακο αφού προηγουμένως τοποθετηθεί λίγη κόλλα. Ο τρόπος αυτός είναι δύσκολος και χρησιμοποιείται συνήθως για πειραματικούς σκοπούς. Το ψαλίδισμα τπς άκρης σε ένα από το φτερά της πρέπει να αποφεύγεται γιατί μπορεί να προκαλέ- σει προβλήματα στπ βασίλισσα. Υπάρχουν πολλές συσκευές I ή εργαλεία για να ακινητοποιούν τη βασίλισσα κατά τη διάρκεια του σημαδέματος. Οι συσκευές αυτές είναι αυτοσχέδιες ή κυκλοφορούν έτοιμες στο εμπόριο.
IX. Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΣΣΩΝ
Τράπεζες Βασιλισσών ονομάζονται τα μελίσσια που χρη-σιμοποιούνται για την αποθήκευση εγκλωβισμένων γονιμο- ποιημένων Βασιλισσών. Όταν εκτρέφονται περισσότερες βα-σίλισσες από όσες είναι δυνατόν να πουληθούν, τότε αυτές διατηρούνται σε ειδικά μελίσσια για να διατεθούν αργότερα. Οι βασίλισσες αυτές τοποθετούνται μέσα σε κλουβάκια, χω-ρίς συνοδούς εργάτριες και ζαχαροζύμαρο και όλες μαζί αρα- διάζονται σε ειδικά πλαίσια (Εικ. 52).Ένα τέτοιο μελίσσι μπο-ρεί να διατηρήσει ακόμη και 100 Βασίλισσες. Οι τράπεζες βα-σιλισσών είναι πολύ δυνατά μελίσσια χωρίς βασίλισσες, συ-νήθως μονώροφα, και έχουν κενό χώρο για την τοποθέτηση των πλαισίων που κρατούν τα κλουβάκια των Βασιλισσών. Οι βασίλισσες μπορούν να διατηρηθούν για πολλές εβδομάδες ή και μερικούς μήνες, με την προϋπόθεση ότι κάθε εβδομάδα θα δίνουμε νεαρές εργάτριες προσθέτοντας εκκολαπτόμενο γόνο. Η τροφοδότηση είναι απαραίτητη.
X. Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΗΦΗΝΩΝ
Μια βασίλισσα κληρονομεί το μισό γενετικό υλικό από τον κηφήνα και το άλλο μισό γενετικό υλικό από τη βασίλισσα. Άρα για την παραγωγή Βασιλισσών ποιότητος πρέπει να προσέξουμε και την ποιότητα των κηφήνων με τους οποίους θα συζευχθεί η παρθένα Βασίλισσα, θα πρέπει δηλαδή κατά το γαμήλιο ταξίδι της η παρθένα βασίλισσα να συναντηθεί με ώριμους κηφήνες άριστης ποιότητος.
Ο καλύτερος τρόπος απόκτησης πολλών κηφήνων είναι η τοποθέτηση κηφηνοκηρήθρας στο κέντρο της γονοφωλιάς μελισσιού που έχει επιλεγμένη βασίλισσα. Υπάρχουν στην αγορά φύλλα κηρήθρας με αποτυπωμένα κελλιά κηφήνων. Όταν η κηρήθρα κτιστεί θα έχουμε ομοιόμορφα κτισμένα κελλιά κηφήνων. Για την απόκτηση ώριμων κηφήνων απαι-τούνται περίπου 35 μέρες από την τοποθέτηση της κηρήθρας μέσα στο μελίσσι, δηλαδή 24 μέρες για την εκκόλαψή τους στο κελλί και 10 περίπου μέρες για την ωρίμανσή τους. Το μελίσσι εκτροφής κηφήνων πρέπει να είναι δυνατό και να τροφοδοτείται με σιρόπι και γύρη, εκτός αν οι μέλισσες φέρ-νουν πολύ νέκταρ και γύρη. Από την επιφάνεια ενός πλαισίου μπορούν να εκκολαφθούν περίπου 4000-5.000 κηφήνες, που είναι αρκετοί για 200 βασίλισσες (Εικ.53).
Μπορούμε ακόμη να δημιουργήσουμε κηρήθρες με κη- φηνοκελλιά, αν τοποθετήσουμε πλαίσιο συρματωμένο (χωρίς φύλλο κηρήθρας) σε μελίσσι που κτίζει κηρήθρες ή αν καταστρέψουμε ένα τμήμα μιας κηρήθρας το οποίο θα επι-σκευάσουν με κηφηκελλιά (Εικ. 54).
XI. ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΟΥΜΕ ΤΙΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΕΣ;
Μία ελαττωματική Βασίλισσα πρέπει να αντικαθίσταται, οποιαδήποτε εποχή, ακόμη και όταν αυτή είναι νέα στην ηλικία.
Το ίδιο συμβαίνει και όταν η Βασίλισσα χαθεί. Η αντικατάσταση πρέπει να γίνεται όσο πιο γρήγορα γίνεται, για να αποφύγουμε το αδυνάτισμα του μελισσιού που θα το καταστήσει μη πα-ραγωγικό. Κατά γενικό κανόνα, σε πολυώροφα μελίσσια όπου ασκείται εντατική μελισσοκομία οι βασίλισσες να αντικαθίστανται κάθε χρόνο, ενώ σε εκτατική μορφή κάθε δύο χρόνια.
XII. ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Α. Οι Βασίλισσες πρέπει να είναι νέες και καλής ποιότητος, να προέρχονται από καλό γενετικό υλικό και να είναι σωστά γονιμοποιημένες. Ο μελισσοκόμος θα πρέπει να επιδιώκει να παράγει βασίλισσες με κάποια επιθυμητά χαρακτηριστικά και το πιο επιθυμητό είναι η παραγωγή μελιού.
Β. Οι βασίλισσες να μην είναι άρρωστες, θα πρέπει δηλαδή να έχουν εκτραφεί σε υγιή μελίσσια.
Γ. Σε μελισσοκομική μονάδα που εμπορεύεται βασίλισσες, ο προγραμματισμός της παραγωγής Βασιλισσών σχεδιάζεται έγκαιρα, ώστε να ενημερώνεται ο πελάτης αρκετές εβδομάδες πριν, για τον ακριβή χρόνο που θα παραλάβει τις βασίλισσες που έχει παραγγείλει.
Δ. Κατά τη διάρκεια εκτροφής βασιλισσών η τροφή (νέκταρ και γύρη) είναι πολύ απαραίτητη. Ιδανικές συνθήκες
έχουμε κατά τη διάρκεια καλής ανθοφορίας.
Ε. Μελίσσια με νέες Βασίλισσες έχουν μικρότερη τάση για σμηνουργία.
ΣΤ. Επειδή οι αναπτυσσόμενες βασίλισσες μέσα στα λιά είναι πολύ ευαίσθητες, θα πρέπει τα σφραγισμένα See; λοκύτταρα να μεταφέρονται με πολλή προσοχή.
Ζ. Για την αποφυγή παραπλάνησπς των εργατριών και Βα-σιλισσών στα κυψελίδια σύζευξης, αυτά τοποθετουνται σε ακανόνιστη διάταξη και Βάφονται με διαφορετικό χρώμα
Η. Η περιοχή όπου θα τοποθετηθούν τα κυψελίδια σύζευξης θα πρέπει να είναι ανοιχτή (να έχει μεγάλα ξέφωτα ψι να πραγματοποιούνται σωστά οι συζεύξεις των παρθένων βασιλισσών (Εικ. 55).
θ. Επειδή τα κυψελίδια σύζευξης έχουν σχετικά λίγο πληθυσμό, θα πρέπει να προστατεύονται περισσότερο (σκίαση, μόνωση κ.λ.η.), για να αποφεύγονται οι πολύ υψηλές θερμοί· κρασίες την ημέρα και οι χαμηλές το βράδυ, που σαν αποτέλεσμα έχουν το θάνατο γόνου.
Αυτό ήταν το τελευταίο μέρος μιας σειράς για την παραγωγή Βασιλισσών. Δόθηκαν πληροφορίες για αρχάριους οσο και για έμπειρους μελισσοκόμους και με την ελπίδα να έιρ ναν κατανοητά. Ευχόμαστε καλή επιτυχία.
ΠΗΓΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΜΑΙΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ