με τη χρήση ΑΧΝΗΣ ΖΑΧΑΡΗΣ με ΘΥΜΟΛΗ

Νικηφόρου Αντωνία Κερασία, Κεδρά Ελένη, Μάνιος Νικόλαος, Γκόρας Γιώργος, Θρασυβούλου Ανδρέας Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Τμήμα Γεωπονίας | ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

Είναι γνωστό ότι η άχνη ζάχαρη χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της βαρρόα χωρίς να έχει πάντα καλά ή έστω μέτρια αποτελέσματα καθώς η αποτελεσματικότητά της οφείλεται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο καλά αλεσμένη είναι αυτή. Επιπλέον η άχνη ζάχαρη δε σκοτώνει τη βαρρόα παρά μονάχα τη ρίχνει γι’ αυτό και θα πρέπει η εφαρμογή της να συνοδεύεται από τη χρήση Βάσης με σήτα ή χαρτονιών αλειμμένων με βαζελίνη. Από την άλλη η θυμόλη έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο Βαθμό εναντίον της βαρρόα με διάφορους τρόπους ενώ υπάρχουν και δύο εγκεκριμένα σκευάσματα στην Ελλάδα με Βάση τη θυμόλη (Apiguard, Thymovar) τα οποία προτείνονται και για την άσκηση της Βιολογικής μελισσοκομίας. 0 περιοριστικός παράγοντας στην περίπτωση της χρήσης της θυμόλης είναι η θερμοκρασία η οποία δε θα πρέπει να ξεπερνάει τους 25 °C καθιστώντας απαγορευτική την εφαρμογή της το καλοκαίρι που ο μελισσοκόμος έχει άμεση ανάγκη από ένα φιλικό σκεύασμα προκειμένου να ξελαφρώσει τα μελίσσια του λίγο καιρό πριν από τη μεταφορά σε μια καλή ανθοφορία ή μελιτοέκκριση και τον τρύγο.

summerVaroa1Η ανάμιξη της θυμόλης στην ζάχαρη άχνη εναντίον της Βαρρόα προτάθηκε από τους Melanthopoutos et al. (2010) σε συγκέντρωση 20% θυμόλη στην άχνη. Για τον έλεγχο της δράσης αυτής εφαρμόστηκαν δοκιμές στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας Σηροτροφίας του Α.Π.Θ. όχι μονάχα στην προτεινόμενη αναλογία αλλά και σε μικρότερες προκειμένου να βρεθεί εάν είναι αποτελεσματική, χωρίς σημαντική αναστάτωση στο μελίσσι και μελισσοτοξικότητα αλλά και μικρή υπολειμματικότητα. Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν σε δύο περιόδους. Η πρώτη ήταν το καλοκαίρι (Αύγουστος) προκειμένου να ελεγχθεί εάν είναι εφικτή εφαρμογή σε υψηλές θερμοκρασίες και η δεύτερη το φθινόπωρο που παραδοσιακά δοκιμάζονται σκευάσματα ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Για την εφαρμογή και δοκιμή των παραπάνω χρησιμοποιήθηκε αλεσμένη ζάχαρη σε άχνη και αλεσμένη θυμόλη ώστε να αποκτήσει μορφή πούδρας. Η θυμόλη αλέστηκε με τη βοήθεια γουδιού. Οι αναλογίες ανάμιξης που δοκιμάστηκαν ήταν 20%, 10%, 5%, 3% και 1%. Η ποσότητα που χρησιμοποιήθηκε σχετίζονταν με τη δυναμικότητα του μελισσιού καθώς η δοσολογία ήταν 3 γραμμάρια μίγματος για κάθε κηρήθρα πληθυσμού. Σε δεκάρι δηλαδή μελίσσι χρησιμοποιήθηκαν 30 γραμμάρια μίγματος άχνης ζάχαρης με θυμόλη (εικόνα 1).

Η διαδικασία εφαρμογής είναι ίδια με αυτήν της άχνης ζάχαρης. Πασπαλίζεται το μίγμα επάνω στις κηρήθρες και με τη βοήθεια της μελισσοκομικής βούρτσας απλώνεται η ποσότητα μέσα στο μελίσσι ώστε να σκονιστεί ο πληθυσμός (εικόνα 2). Η θεραπεία διάρκεσε 28 ημέρες, με δύο εφαρμογές. Η δεύτερη έγινε 14 ημέρες μετά την πρώτη.

summerVaroa2
summerVaroa3Από τις αναλογίες που δοκιμάστηκαν οι συγκεντρώσεις 20% και 10% απορρίφθηκαν καθώς δημιουργούσαν εμφανή αναστάτωση στο μελίσσι, σημαντική τοξικότητα στις μέλισσες και το γόνο και λιποταξία. Είναι χαρακτηριστικό ότι με 20% θυμόλη στην άχνη το μελίσσι σε μεγάλο Βαθμό έβγαινε εκτός κυψέλης (εικόνα 3) και παρέμενε σε αυτήν την κατάσταση για 4-5 ώρες ενώ σε μία δοκιμή με 10% αναλογία θυμόλης σε άχνη, η τοξικότητα την πρώτη ώρα έφτασε τις 350 νεκρές μέλισσες (εικόνα 4). Παρατηρήθηκαν επίσης απώλειες Βασιλισσών.

summerVaroa4Με δεδομένη την έντονη αναστάτω-5ση στο μελίσσι και την υψηλή μελισσοτοξικότητα, αναζητήθηκαν λύσεις σε μικρότερες συγκεντρώσεις θυμόλης και δοκιμάστηκαν οι 1 %, 3% και 5%. Στις συγκεντρώσεις αυτές δεν παρουσιάστηκαν απώλειες μελισσών ή Βασιλισσών ενώ στις περιπτώσεις που εμφανίζονταν αναστάτωση, αυτή δε διαρκούσε περισσότερο από μισή ώρα. Για τη σύγκριση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε επίσης ομάδα μελισσών ως μάρτυρας στα οποία εφαρμόστηκε μόνο άχνη ζάχαρη χωρίς θυμόλη. Επιπλέον για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας εφαρμόστηκε ο τύπος του Abbott ο οποίος λαμβάνει υπόψη και την όποια αποτελεσματικότητα θα παρουσιαστεί από την εφαρμογή της ζάχαρης άχνης (μάρτυρας). Είναι δηλαδή γνωστό ότι από μόνη της η άχνη ζάχαρη μπορεί να ρίξει ένα ποσοστό Βαρρόα. Με τη χρήση του συγκεκριμένου τύπου, υπολογίστηκε η επιπλέον αποτελεσματικότητα που προκύπτει μόνο από τη θυμόλη και αυτή ονομάζεται «διορθωμένη αποτελεσματικότητα». Στην τιμή αυτή, εάν προστεθεί και η τιμή που προκύπτει από την άχνη ζάχαρη, το συνολικό αποτέλεσμα που θα βρεθεί στο μελίσσι, θα είναι μεγαλύτερο.

Για τους καλοκαιρινούς μήνες δοκιμάστηκαν οι συγκεντρώσεις 1 % και 5% οι οποίες έδωσαν διορθωμένη αποτελεσματικότητα 13% και 22% αντίστοιχα. Με την προσθήκη της θυμόλης στην άχνη ζάχαρη δηλαδή, αυξήθηκε η αποτελεσματικότητα που είχε η άχνη από μόνη της κατά 13% έως 22% αναλόγως της συγκέντρωσης της θυμόλης.

summerVaroa5Επιπλέον το σημαντικό στοιχείο που προέκυψε από την εφαρμογή αυτή είναι πως η χρήση της θυμόλης έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την πτώση της βαρρόα (όπως συμβαίνει με την άχνη ζάχαρη) αλλά και τη θανάτωσή της. Αυτό διαπιστώθηκε με τη συλλογή των Βαρρόα που βρέθηκαν στον πυθμένα της κυψέλης μετά την εφαρμογή και την τοποθέτησή τους σε τριβλία με γόνο μελισσών για να μπορούν να τραφούν (εικόνα 5), σε θερμοθάλαμο στους 34 °C. Από τις μετρήσεις αυτές βρέθηκε ότι την 1η μέρα μετά την εφαρμογή 1% θυμόλης το 91% των βαρρόα που έπεσαν, θανατώθηκαν, ενώ 3 ημέρες μετά το ποσοστό αυτό έφτασε το 94% των συνολικά πεσμένων βαρρόα. Για την εφαρμογή θυμόλης 5%, μία μέρα μετά την εφαρμογή, θανατώθηκε το 99% των πεσμένων βαρρόα, ενώ τρεις ημέρες μετά την εφαρμογή, το ποσοστό έφτασε στο 100%.

Τους φθινοπωρινούς μήνες δοκιμάστηκαν σε διαφορετικά μελίσσια οι συγκεντρώσεις 3% και 5% θυμόλης στην άχνη ζάχαρη. Η αποτελεσματικότητα στην περίπτωση του μάρτυρα (μόνο άχνη ζάχαρη) ήταν 36%. Δηλαδή η άχνη ζάχαρη από μόνη της εμφάνισε σημαντική αποτελεσματικότητα. Με την προσθήκη θυμόλης 3% και 5%, η αποτελεσματικότητα αυξήθηκε κατά 7 και 57% αντίστοιχα δίνοντας τελικά πολύ υψηλότερη τιμή. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός πως ακόμη και 12 ημέρες μετά την εφαρμογή του σκευάσματος η αποτελεσματικότητα της θυμόλης 5% δεν μειώθηκε αλλά είχε σταθερή διάρκεια.
Η αποτελεσματικότητα της θυμόλης στην περίπτωση της φθινοπωρινής εφαρμογής ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με αυτή της καλοκαιρινής, σε κάθε περίπτωση όμως δεν ξεπέρασε το 60% που είναι η αναμενόμενη αποτελεσματικότητα που δίνουν όλα τα γνωστά σκευάσματα που περιέχουν θυμόλη.

Συμπερασματικά, δίνεται η δυνατότητα στον μελισσοκόμο ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που είναι ζητούμενο η ελάφρυνση του μελισσιού από βαρρόα λίγο πριν από τον τρύγο, να έχει έναν ακόμα σύμμαχο. Οι επιλογές για χρήση σκευασμάτων που δε θα αφήσουν υπολείμματα στα προϊόντα είναι εξαιρετικά περιορισμένες, ενώ λόγω των υψηλών θερμοκρασιών η χρήση της θυμόλης απαγορευτική. Με την ανάμιξή της στην άχνη ζάχαρη σε αναλογία 3% ή 5%, επιτυγχάνεται εύκολα και άμεσα περιορισμός της Βαρρόα, μέχρι τη συλλογή του μελιού και την ακόλουθη καταπολέμηση το φθινόπωρο.

Πηγή : Μελισσοκομική Επιθεώρηση